ერთჯერადი დოზის დასხივების თერაპია
ერთჯერადი დოზის დასხივების თერაპია ქირურგიული ოპერაციის დროს
ინტრაოპერაციული სხივური თერაპიის მეთოდი (Intraoperative Radiation Therapy (IORT) შესაძლებლობას იძლევა გაკეთდეს ძუძუს კიბოს მქონე პაციენტებში ერთჯერადი დოზის დასხივება ქირურგიული ოპერაციის დროს. რაც გამორიცხავს ოპერაციის შემდეგ სხივური თერაპიის აუცილებლობას. ექიმის გადაწყვეტილებით პაციენტს შესაძლებელია მიეწოდოს დასხივების დამატებითი დოზაც.
ძუძუს კიბოს ქირურგიული ამოკვეთის შემდეგ, ხდება სიმსივნით დაზიანებული უბნის მაღალი დოზით დასხივება, ამ პროცესში მიმდებარე ჯანსაღი ქსოვილები დაცულია. ოპერაციის შემდეგ სხივური თერაპიის აუცილებლობის და საავადმყოფოში მკურნალობის მისაღებად ვიზიტების გაგრძელების აუცილებლობის აღმოფხვრა, პაციენტებს მეტ ფსიქოლოგიურ კომფორტს უქმნის.
ოპერაციის დროს ერთჯერადი დოზის დასხივებით თერაპიის ერა იწყება…
რაარისერთჯერადი სხივურითერაპია?
ძუძუს კიბოს მქონე პაციენტებში სხივური თერაპია შესაძლებელია ჩატარდეს ერთჯერადი დოზის დასხივებით ინტრაოპერაციული სხივური თერაპიის მეთოდით, ქირურგიული ოპერაციის დროს. მას შემდეგ, რაც ქირურგიული გზით ამოკვეთილია ძუძუს კიბო, მის არეში თავსდება ინსტრუმენტი სპეციალური აპლიკატორით. სავალდებულო გათვლების შემდეგ, მაღალი დოზის რადიაციით დასხივდება მხოლოდ ეს ადგილი, რითაც მთავრდება ადგილობრივი თერაპია და მიმდებარე ქსოვილები არ ზიანდება.
როგორ ხორციელდება ტრადიციული სხივური თერაპია?
სხივური თერაპია ტარდება რადიაციული ონკოლოგიის განყოფილების სპეციალური წესით დაცულ ოთახში, სადაც გამოიყენება „ხაზოვანი ამაჩქარებელი“, რომელიც გამოყოფს ფოტონებს და ელექტრონებს. თითქმის ყველა შემთხვევაში, როდესაც დასმულია ძუძუს კიბოს დიაგნოზი და მკურნალობა ჩატარებულია „დამზოგველი ქირურგიით“ (როდესაც ძუძუს მხოლოდ ერთი, სიმსივნის შემცველი ნაწილის მოკვეთა ხდება, ხოლო დანარჩენი ნაწილი კი რჩება ხელუხლებელი), ოპერაციის შემდეგ საჭიროა სხივური თერაპია.
რადიოთერაპიის დაწყება უმჯობესია ქიმიოთერაპიის შემდეგ იმ პაციენტებში, რომლებსაც ეს ესაჭიროებათ, ან ოპერაციიდან სულ მცირე 3 კვირაში იმ პაციენტებში, რომლებსაც მხოლოდ ჰორმონული თერაპია უტარდებათ. ძუძუს რადიოთერაპიამდე, დაგეგმვითი მიზნებისთვის, პაციენტს უტარდება ტომოგრაფია 2მმ-იანი ბიჯით. შემდეგ ხდება რისკის მქონე ადგილების სათანადო დოზით დასასხივებლად მომზადება ისე, რომ ჯანმრთელი ორგანოები იყოს მაქსიმალურად დაცული (გული, გულის ძირითადი არტერიები, ფილტვები, მეორე ძუძუ და სხვ). გეგმის დადასტურების შემდეგ, პაციენტი 6-7 კვირის მანძილზე იტარებს სხივურ თერაპიას, დაავადების მდგომარეობის და რადიაციული ონკოლოგის გადაწყვეტილების თანახმად. ზოგიერთი პაციენტი იღებს ხანმოკლე მკურნალობას, რომელსაც ჰიპოფრაქცია ეწოდება და გრძელდება 3 კვირა.
ერთჯერადი დოზის დასხივების უპირატესობები
ერთჯერადი დასხივება, რომელიც ხორციელდება ინტრაოპერაციული სხივური თერაპიის მეთოდით (Intraoperative Radiation Therapy (IORT), იყენებს ხაზოვან ამაჩქარებელს თითქმის იგივე სახით როგორც ტრადიციული რადიოთერაპია. ეს მეთოდი გამოიყენება საოპერაციოში, უსაფრთხო და პორტატული აპარატის საშუალებით, რომელიც ხაზოვანი ამაჩქარებლის მსგავსად მუშაობს, მაგრამ გამოყოფს მარტო ელექტრონების ენერგიას და არ საჭიროებს პერსონალის ისეთ ძლიერ დაცვას, როგორც ტრადიციული ხაზოვანი ამაჩქარებელი. საოპერაციო ოთახში ქირურგის გარდა, ასევე იმყოფებიან რადიაციული ონკოლოგიის და სამედიცინო ფიზიკის სპეციალისტები. ასე რადიოთერაპია ქირურგიული ოპერაციის დასრულებასთან ერთად მთავრდება. პაციენტისთვის მნიშვნელოვან უპირატესობას წარმოადგენს ის, რომ ოპერაციის შემდეგ არ ხდება საჭირო ჭრილობის შეხორცების დალოდება და არც სხივური თერაპიისთვის საავადმყოფოში ვიზიტის დღეების დაგეგმვა. შესაბამისად, მცირდება მკურნალობის საერთო ხანგრძლივობაც.
მას შემდეგ, რაც ქირურგიული გზით ამოკვეთილია ძუძუს კიბო, მის არეში თავსდება ინსტრუმენტი სპეციალური აპლიკატორით. სავალდებულო გათვლების შემდეგ, მაღალი დოზის რადიაციით დასხივდება მხოლოდ ეს ადგილი, რითიც მთავრდება ლოკალური თერაპია და მიმდებარე ქსოვილები არ ზიანდება. მიუხედავად იმისა, რომ ერთჯერადი დოზის დასხივება მხოლოდ სიმსივნის მიდამოზე ფართოდ გავრცელდა ბოლო წლებში, ეს მეთოდი არ არის ყველა პაციენტისთვის შესაფერისი. მისი გამოყენების შესახებ გადაწყვეტილება ერთობლივად უნდა იქნას მიღებული იმ რადიაციული ონკოლოგის, ქირურგის და პათოლოგის მიერ, რომლებიც უშუალოდ მუშაობენ პაციენტთან. გადაწყვეტილებაში მნიშვნელოვან როლს თამაშობენ ისეთი ფაქტორები, როგორიცაა პაციენტის ასაკი, სიმსივნის ზომა და სიმსივნის სხვა პათოლოგიური მახასიათებლები.
ვინ იღებს დასხივების დამატებით დოზას (Radiation Boost)?
50-60 წლამდე პაციენტები არ მიიჩნევიან ერთჯერადი დოზის დასხივებისთვის იდეალურად შესაფერის კანდიდატებად. ამ პაციენტებში საჭიროა გაკეთდეს ჯერ ძუძუს მთლიანი დასხივება ტრადიციული მეთოდით, ხოლო შემდეგ სიმსივნის მიდამოს ლოკალური დასხივება. მთლიანი ძუძუს დასხივება ტარდება 25-28 სამუშაო დღის მანძილზე (დასვენების დღეების გარდა), ხოლო შემდეგ ხდება მხოლოდ იმ უბნის დასხივება, საიდანაც ამოიკვეთა სიმსივნე, 5-8 დღის მანძილზე. დღეების რაოდენობა დამოკიდებულია პაციენტის მდგომარეობაზე. სიმსივნის უბნის დასხივებას უწოდებენ დასხივების დამატებითი დოზის მიტანას (radiation boost). IORT მეთოდით დასხივების დამატებითი დოზის მიტანა ხდება ერთჯერადად ოპერაციის დროს, რის შემდეგ დასხივებით მკურნალობენ მთელ ძუძუს და მკურნალობის საერთო ხანგრძლივობა მცირდება.
დვრილ-არეოლას კომპლექსის სხივური თერაპია
ძუძუს დამზოგველი ქირურგიული ოპერაცია ყველა პაციენტისთვის არ გამოდგება. პაციენტებში, რომლებსაც ესაჭიროებათ ძუძუს სრული მოკვეთა, უკეთესი კოსმეტიკური შედეგისთვის ტოვებენ დვრილს და მის არეოლას. მას ეწოდება დვრილის შენარჩუნებითი მასტექტომია (nipple-sparing mastectomy). IORT მეთოდით ხდება დვრილის და უშუალოდ მის ქვეშ განლაგებული ქსოვილის ერთჯერადი დოზით დასხივება, რათა შემცირდეს ამ უბნის რეციდივის რისკი.
თურქეთში, დასხივების დამატებითი დოზის მიტანით (radiation boost) მკურნალობა პირველად ჩატარდა აჯიბადემ მასლაკის ჰოსპიტალის ძუძუს ჯანმრთელობის ცენტრში (ACIBADEM Maslak Hospital Breast Health Center).
