ძვლის ტვინის გადანერგვა და ღეროვანი უჯრედების თერაპია

რა არის ძვლის ტვინის ტრანსპლანტაცია?

ძვლის ტვინის ტრანსპლანტაცია არის დაზიანებული ან მთლიანად განადგურებული ძვლის ტვინის ახალი ძვლის ტვინის უჯრედებით ჩანაცვლება. ძვლის ტვინის გადანერგვა შეიძლება სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი იყოს მწვავე ლეიკემიის და ლიმფომების შემთხვევაში, რომლებიც მდგრადია სტანდარტული ქიმიოთერაპიის მიმართ.

ტრანსპლანტაციის ტიპები

ღეროვანი უჯრედები შეიძლება აღებულ იქნას საკუთარი სხეულიდან ან სხვა ადამიანიდან. ამ სხვა ადამიანს ჰქვია დონორი.

აუტოლოგიური ტრანსპლანტაცია არის ადამიანის საკუთარი ღეროვანი უჯრედების გამოყენების პროცედურა. გადანერგვის ეს მეთოდი ძირითადად გამოიყენება მრავლობითი მიელომასა და ლიმფომის მქონე პაციენტებში.

სრულად შეთავსებადი ალოგენური ტრანსპლანტაცია არის სხვისი სრულად შეთავსებადი ღეროვანი უჯრედების გამოყენების პროცედურა, რომელიც სასურველია პაციენტის და/ძმისგან იქნას მიღებული.

შეთავსებადი არანათესავი დონორისგან ტრანსპლანტაცია: ტარდება პაციენტისთვის, რომელსაც არ ყავს სრულად შეთავსებადი და/ძმა. მისი მოძიება ხდება ეროვნული და საერთაშორისო ძვლის ტვინის ბანკებში (National and International BoneMarrow Banks).  

ჰაპლოიდენტური ტრანსპლანტაცია: ტარდება იმ პაციენტებისთვის, რომლებსაც არ ჰყავთ სრულად შეთავსებადი და/ძმა, მაგრამ  ტრანსპლანტაციის გადაუდებელი აუცილებლობაა. ამ შემთხვევაში დონორი არის ნახევრად ძმა/და, დედა, მამა ან პაციენტის შვილი. ეს შედარებით ახალი მეთოდია და გამოცდილ ცენტრებში შესაძლებელია ისევე ეფექტური იყოს, როგორც შეთავსებადი არანათესავი დონორისგან ტრანსპლანტაცია.

როგორ ხდება დონორის შერჩევა შეთავსებადი არანათესავი დონორისგან ტრანსპლანტაციის დროს (Matched Unrelated Donor(MUD)? 

• თუ პაციენტს არ ყავს ნათესავი დონორი, დონორთა ეროვნული და შემდეგ საერთაშორისო (DKMS, BMDW) მონაცემთა ბაზის საშუალებით ხდება დონორის მოძიება. დონორთა რეესტრის შესამოწმებლად სრულდება 10 პარამეტრიანი მაღალი რეზოლუციის HLA ტიპის ტესტი.  
• მას შემდეგ, რაც ცნობილია პაციენტის HLA ტიპი, შესაძლებელია წინასწარი ძიების გაკეთება. წინასწარი ძიება არის კომპიუტერიზებული ძებნა, რომლის მიზანია ძვლის ტვინის პოტენციური დონორების იდენტიფიცირება, რომლებსაც აქვთ მსგავსი HLA ანტიგენები.
• თუ წინასწარი ძიება წარმატებით დასრულდა, იწყება ფორმალური ძებნა. ამ პროცესში, ბანკი უკავშირდება პოტენციურ დონორებს და მათგან ხდება სისხლის ნიმუშების აღება რათა მოხდეს HLA ტიპის დადასტურება, კეთდება სხვა სკრინინგის ტესტებიც. ეს სხვა დამატებითი ტესტები უფრო სპეციფიკურია და მათი მიზანია იმის გარკვევა თუ რომელი პოტენციური დონორია ყველაზე საუკეთესოდ შეთავსებადი პაციენტთან.
• არანათესავი დონორის ძიება კომპლექსური და ხანგრძლივი პროცესია. საშუალოდ მას დაახლოებით 3 თვე სჭირდება. ამიტომ, სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია ძიების პროცესის რაც შეიძლება მალე დაწყება.
• მას შემდეგ, რაც დონორისგან საკმარისი რაოდენობის ღეროვანი უჯრედები შეგროვდება, ღეროვანი უჯრედები გადანერგვის პროცედურისთვის გადაეგზავნება Acıbadem Transplant Centre-ს.

რა არის ჰაპლოიდენტური ტრანსპლანტაცია?

ჰაპლოიდენტური ღეროვანი უჯრედების ტრანსპლანტაცია არის ტრანსპლანტაციის განსაკუთრებული მეთოდი, რომელიც ამჟამად ტარდება მსოფლიოში მხოლოდ რამდენიმე ცენტრში. ეს მეთოდი სავარაუდოდ აღმოფხვრის დონორის მოძიების პრობლემას და შესაბამისად, ის განიხილება, როგორც ტრანსპლანტაციის მომავლის  მეთოდი. ჰაპლოიდენტური ტრანსპლანტაციის დროს არ არის აუცილებელი ქსოვილების სრული შეთავსებადობა, დედა, მამა, ნახევარძმა/და ან შვილი შესაძლებელია გახდეს პაციენტის დონორი თუ არის ნახევრად თავსებადობა მაინც.

რომელი დაავადებების შემთხვევაში გამოიყენება ძვლის ტვინის ტრანსპლანტაცია?

ძვლის ტვინის გადანერგვა ხორციელდება იმ დაავადებების შემთხვევაში, რომლებიც გავლენას ახდენენ ძვლის ტვინზე, ასეთია ლეიკემია ან მიელოდიზასპლასტიკური სინდრომი, სხვა ჰემატოლოგიური ავთვისებიანი დაავადებები, როგორიცაა ლიმფომები და მრავლობითი მიელომა, აპლასტიკური ანემია, სადაც ძვლის ტვინს არ შეუძლია უზრუნველყოს ადეკვატური სისხლის შემქმნელი უჯრედები. მისი გამოყენება ასევე შეიძლება მთელი რიგი ონკოლოგიური დაავადებების დროს, რომლებიც არ ექვემდებარებიან ქიმიოთერაპიას, როგორიცაა სათესლე ჯირკვლის კიბო, ნეირობლასტომა, მედულობლასტომა და თანდაყოლილი დარღვევები, როგორიცაა თალასემია, ნამგლისებრუჯრედოვანი ანემია, პორფირია, იმუნოდეფიციტის მძიმე დარღვევები. 

რამდენი დროს სჭირდება ტრანსპლანტაციის შემდეგ გამოჯანმრთელების პროცესს?

მაღალი დოზით ქიმიოთერაპია იწვევს გულისრევას, დიარეას, ცხელებას, თმის ცვენას და საჭიროებს სისხლის და თრომბოციტების გადასხმას. გადანერგვიდან ორი კვირის განმავლობაში, ახალი უჯრედები პოულობენ სათანადო ადგილს და იწყებენ ახალი უჯრედების გენერირებას. პაციენტის ზოგადი მდგომარეობა უმჯობესდება სისხლის უჯრედების დონის ამაღლებით, შემდეგ ხდება მათი საავადმყოფოდან გაწერა. ამ მომენტიდან ისინი რეგულარული ინტერვალებით ბრუნდებიან შემდგომი ვიზიტებისთვის.

რამდენ ხანს გრძელდება შემდგომი ვიზიტები?

Acıbadem Hospital -ში ჩატარებული ტრანსპლანტაციის შედეგად შემდგომი ვიზიტების პერიოდი ვარირებს 3 თვიდან წლამდე, რაც პაციენტის პროგრესზეა დამოკიდებულია. პირველი წლის განმავლობაში, პაციენტის იმუნური სისტემა უნდა იქნას დაცული, რადგანაც მასზე გავლენას ახდენს თერაპია. პაციენტმა თავი უნდა აარიდოს ხალხმრავალ გარემოს, რადგანაც სხვა ადამიანებისგან მიღებულმა ზედა სასუნთქი გზების ინფექციებმა შეიძლება სტაციონარული მკურნალობის აუცილებლობა გამოიწვიონ. პაციენტს ურჩევენ რეორგანიზება გაუკეთოს თავის ცხოვრებას და რეკომენდაციების შესრულების შემთხვევაში ისინი 3-6 თვის განმავლობაში უბრუნდებიან სამუშაოს. დამატებით, პაციენტებს ურჩევენ, პირველი რამდენიმე თვის განმავლობაში, მიიღონ მოხარშული საკვები, გათლილი ხილი და ბოსტნეული.

შეუძლიათ თუ არა მომდევნო წლებში იყოლიონ შვილი პაციენტებმა, რომლებმაც გაიარეს ძვლის ტვინის ტრანსპლანტაცია?

ზოგიერთ შემთხვევაში ქიმიოთერაპიამ შესაძლებელია გავლენა იქონიოს ნაყოფიერებაზე. ოჯახებს, რომლებიც აპირებენ შვილის გაჩენას, ამის გაკეთება ზოგჯერ შეუძლიათ ინ ვიტრო განაყოფიერების მეთოდის გამოყენებით. თუ მკურნალობის დაწყებამდე დრო გაქვთ, სპერმის ან კვერცხუჯრედის გაყინვა, ასევე შეიძლება იყოს ვარიანტი.

როგორ ტარდება ალოგენური ტრანსპლანტაციის პროცედურა?

1. ყველა სახის ალოგენური ტრანსპლანტაციის დროს, როგორც პაციენტი, ისე დონორი შეფასებულია წინასწარი ტრანსპლანტაციის ფართო ტესტებით, მათ შორის ხდება სისხლის, კარდიოლოგიური, რესპირატორული და სტომატოლოგიური ფაქტორების შესწავლა. HLA ტესტები მეორდება თავსებადობის შესამოწმებლად.
2. ჰაპლოიდენტურ ტრანსპლანტაციაში ტარდება ტესტები, რომელთა საშუალებით შესაძლებელია წინასწარ დადგინდეს, აქვს თუ არა დონორის უჯრედებს პაციენტის მხრიდან უარყოფის რისკი. იმ შემთხვევაში თუ ტესტები პოზიტიურია, დონორი იცვლება და იწვევენ ახალ დონორს.
3. ამ ტესტებს, როგორც წესი, 4-5 დღე სჭირდება და თუ დონორი შესაფერისია მისი მხრიდან ღეროვანი უჯრედების მობილიზაცია იწყება. დონორის საავადმყოფოში მისვლისას მის ორივე მკლავში შეჰყავთ კათეტერი და იწყება ღეროვანი უჯრედების შეგროვება აფერეზის აპარატის საშუალებით. პროცესი გრძელდება პაციენტისთვის საკმარისი უჯრედების მიღებამდე. ამ პროცედურას ჩვეულებრივ დაახლოებით 2 დღე სჭირდება.
4. მას შემდეგ, რაც დონორისგან შეგროვდება ღეროვანი უჯრედების საკმარისი რაოდენობა, იწყება გადანერგვის პროცედურა. დონორს შეუძლია ამ ეტაპზე უკვე დაბრუნდეს თავის ქვეყანაში. აქედან გამომდინარე, დონორისთვის ადგილზე ყოფნის ხანგრძლივობა დაახლოებით 10 დღეა.
5. პაციენტის საავადმყოფოში გადაყვანის შემდეგ მის კისრის ვენაში შეჰყავთ ცენტრალური კათეტერი. ეს კათეტერი გამოიყენება მთელი გადანერგვის პროცედურის დროს ქიმიოთერაპიის და სხვა მედიკამენტების მისაღებად, როგორიცაა ანტიბიოტიკები, სისხლის და თრომბოციტების გადასხმა და სისხლის ტესტების ჩატარება.
6. ქიმიოთერაპიის ხანგრძლივობა სრული HLA შეთავსებადი ალოგენური ტრანსპლანტაციისთვის 6 დღეა, შეთავსებადი არანათესავი დონორისგან ტრანსპლანტაციას სჭირდება 7 დღე, ხოლო ჰაპლოიდენტურ ტრანსპლანტაციას 9 დღე. დასვენების დღის შემდეგ დონორის ღეროვანი უჯრედები ასევე კისერში კათეტერის მეშვეობით ინფუზირდება.  
7. ქიმიოთერაპიის შემდეგ და ტრანსპლანტაციის ბოლო სტადიაზე პაციენტს ჩვეულებრივ აღენიშნება ქიმიოთერაპიით გამოწვეული მადის დაქვეითება და დიარეა. საჭიროა სისხლის და თრომბოციტების გადასხმა. ხშირია ცხელება და პაციენტს მიეწოდება ანტიბიოტიკები ასევე კისერში კათეტერის მეშვეობით.
8. ღეროვანი უჯრედები დაახლოებით 10 დღის შემდეგ იწყებენ შეთვისებას. ამ ეტაპზე ხდება მადის დაკარგვის, დიარეის და სხვა სიმპტომების გაუმჯობესება. თუმცა პაციენტს კლინიკის დატოვება შეუძლია მხოლოდ 5-7 დღის შემდეგ, რადგანაც კვლავ რჩება საჭირო სისხლის სტაბილიზაცია, ელექტროლიტები და ადეკვატური კვება. ამრიგად ჰოსპიტალში დარჩენის საერთო ხანგრძლივობა დაახლოებით 1 თვეა.
9. მას შემდეგ რაც პაციენტი კლინიკურად სტაბილურია, ხდება მისი გაწერა და ოჯახთან ერთად სასტუმროში განთავსება. მომდევნო სამედიცინო კონტროლის და სისხლის ტესტების ჩასაბარებლად უზრუნველყოფილია ტრანსპორტირება. თარჯიმანი ყოველთვის უზრუნველყოფილია, როგორც სტაციონარული, ისე ამბულატორიული მიზნებისთვის.
10. ძვლის ტვინის ანალიზი, როგორც წესი, ხორციელდება გადანერგვის დღიდან 1 თვის შემდეგ, დაავადების გამორიცხვის მიზნით.
11. სტაბილური მდგომარეობის მიღწევის შემდეგ პაციენტს შეუძლია თავის ქვეყანაში გამგზავრება. საშუალო ვადა ჰოსპიტალში მოხვედრიდან შინ გამგზავრებამდე შეადგენს 2-3 თვეს, მაგრამ ის შეიძლება გახანგრძლივდეს თუ სახეზეა ისეთი პრობლემები როგორიცაა ხანგრძლივი ინფექცია, სისხლის მაჩვენებლების ნელი ზრდა ან სხვა გართულებები.
12. გართულებების არსებობის შემთხვევაში, მაგალითად ინფექციები, რომლებიც არ რეაგირებენ სტანდარტულ მკურნალობაზე სამშობლოში ყოფნის დროს, პაციენტს მოუწევს მკურნალობის გაგრძელებისთვის Acıbadem-ში დაბრუნდეს.  

რატომ Acıbadem Hospital?

Acıbadem Hospital-ში სერვისები ხორციელდება სტერილიზებულ გარემოში, საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად. ინტერდისციპლინარული მუშაობა მნიშვნელოვანია ძვლის ტვინის ცენტრებში და საჭიროების შემთხვევაში, დახმარებას უწევს ყველა შესაბამისი ფილიალი, როგორიცაა ინტენსიური თერაპიის განყოფილება, ზოგადი ქირურგია, კარდიოლოგია, ნეფროლოგია და ყურ-ყელ-ცხვირი. გადანერგილი ღეროვანი უჯრედები მომზადებულია აჯიბადემის ჯანმრთელობის დაცვის ჯგუფის ლიცენზირებულ GMP ლაბორატორიაში და ყველა უჯრედი, გადანერგვის პროცედურის დაწყებამდე, შეფასებულია სიცოცხლისუნარიანობის, რაოდენობის და აქტიურობის მიხედვით.

• ჰაპლოიდენტური ტრანსპლანტაცია ხორციელდება ალფა-ბეტა T-უჯრედული დეპლეციით, რათა შემცირდეს „ტრანსპლანტანტი მასპინძლის წინააღმდეგ“ პროცესი, რაც ამცირებს ლეტალურ გართულებებს და როგორც შედეგი პაციენტის დაკარგვას.  
• CD19 დადებითი უჯრედები ასევე მცირდება ტრანსპლანტაციის შემდგომი ლეტალური ეპშტეინ-ბარის ვირუსით (EBV) ინფიცირების პრევენციისათვის. ამით ასევე ხდება EBV-ით გამოწვეული ლეტალური ლიმფოპროლიფერაციული დაავადების თავიდან აცილება.
• მეზენქიმული ღეროვანი უჯრედებით მხარდაჭერა ამცირებს „ტრანსპლანტანტი მასპინძლის წინააღმდეგ“ პროცესს, ხელს უწყობს იმუნური სისტემის ფუნქციის სწრაფ აღდგენას ყველა ალოგენური ტრანსპლანტაციისთვის, სრულად შეთავსებადის ჩათვლით. შეთავსებადი არანათესავი და ჰაპლოიდენტური ტრანსპლანტაცია.
• ვირუს სპეციფიკური T-უჯრედები მიეწოდება პაციენტს CMV, EBV, BK ვირუსის, ადენოვირუსების და ჰერპეს სიმპლექს ვირუსის მიმართ გამძლეობის გაზრდისთვის. ეს პროცედურა შეიძლება სიცოცხლის გადამრჩენელი იყოს ზოგ შემთხვევაში.
• Acıbadem Hospital იყენებს ტრანსპლანტაციის უახლეს ტექნოლოგიებს და გამოცდილი ექიმების დახმარებით პაციენტს გადარჩენის საუკეთესო შანსს აძლევს.
• Acıbadem Hospital დაწესებულებებს სთავაზობს ტრანსპლანტაციის ეკონომ პაკეტებს და მაღალკონკურენტულია დასავლეთ ევროპასა და აშშ-თან მიმართებაში.

CAR T-უჯრედების თერაპია Acibadem-ში, თურქეთი

CAR T-უჯრედების თერაპია არის კიბოს მკურნალობის ახალი სახეობა, რომელიც იყენებს იმუნურ უჯრედებს სიმსივნეებზე თავდასხმისთვის. ACIBADEM პირველია თურქეთში და რეგიონში, რომელმაც ახალი მკურნალობა გამოიყენა.

რა არის CAR T-უჯრედების თერაპია?

CAR T-უჯრედების მკურნალობა არის იმუნოთერაპიის ფორმა, რომელიც ცვლის იმუნური სისტემის მიზნობრივ მექანიზმს კიბოს წინააღმდეგ საბრძოლველად. თერაპია მორგებულია თითოეული პაციენტისთვის, T-უჯრედების გამოყენებით, რომელიც ჩვენი იმუნური სისტემის მთავარი კომპონენტია.

როგორ მუშაობს CAR T-უჯრედების თერაპია?

CAR T-უჯრედების იმუნოთერაპიის დროს, T- უჯრედები მიიღება ორგანიზმიდან და გენეტიკურად მოდიფიცირებულია ლაბორატორიულ პირობებში სპეციფიური ქიმერული ანტიგენის რეცეპტორების (CAR) წარმოებისთვის. როდესაც მოდიფიცირებული T-უჯრედები შეჰყავთ პაციენტში, ახალი რეცეპტორები საშუალებას აძლევს მათ დაადგინონ კიბოს უჯრედების კონკრეტული ანტიგენები და გაანადგურონ სიმსივნე.

როგორი ტიპის კიბოს მკურნალობა შეიძლება T-უჯრედების თერაპიით?

დღეისათვის, CAR T-უჯრედების თერაპია დამტკიცებულია B-უჯრედოვანი მწვავე ლიმფობლასტური ლეიკემიის (B-ALL), B-უჯრედოვანი ლიმფომისა და მრავლობითი მიელომის სამკურნალოდ. ACIBADEM-ში, CAR-T მკურნალობა ატარებს CD-19 რეცეპტორს. ის შეიძლება ჩაითვალოს პაციენტებში ტრანსპლანტაციის შემდგომ მორეციდივე ან რეფრაქტერული B-უჯრედოვანი მწვავე ლიმფობლასტური ლეიკემიით და არა-ჰოჯკინის ლიმფომით (NHL). ჩვენი პროდუქტი მზად იქნება მომდევნო 1 წელიწადში მრავლობითი მიელომის კლინიკური კვლევებისთვის.

წარმატებული CAR T-უჯრედების თერაპიისთვის, პაციენტს უნდა ჰქონდეს ზოგადი ჯანმრთელობის კარგი მდგომარეობა და სიმსივნის დატვირთვა უნდა იყოს დაბალი. ამიტომ, ჩვენი ექიმები, როგორც წესი, ნიშნავენ შუალედურ ქიმიოთერაპიას და/ან რადიოთერაპიას პროცედურის დაწყებამდე, მკურნალობის ეფექტურობის გაზრდის მიზნით.

რა არის CAR T-უჯრედების პროცედურა?

თუ დადგინდა, რომ თქვენ ხართ შესაფერისი CAR T-უჯრედების თერაპიისთვის, თქვენი ან თქვენი დონორის პერიფერიული სისხლის უჯრედები აღებული იქნება აფერეზის აპარატის დახმარებით. ეს პროცედურა გრძელდება დაახლოებით 2-დან 4 საათამდე. შემდეგ, ამ უჯრედების გენეტიკური სტრუქტურის ინჟინერია მოხდება და ისინი გამრავლდებიან ლაბორატორიულ პირობებში. საბოლოო პროდუქტი გაყინული და შენახული იქნება თქვენთვის, ხარისხის შემოწმების დასრულებამდე. CAR-T უჯრედების წარმოებისა და ხარისხის კონტროლის პროცესს დაახლოებით 21 დღე დასჭირდება.

იმავდროულად, თერაპიის დაწყებამდე, ორმაგი აგენტის მქონე ქიმიოთერაპიის პროტოკოლი ლიმფოდეპლეციისთვის შენარჩუნდება 4 დღის განმავლობაში, რათა შეიქმნას ადგილი მოდიფიცირებული CAR-T უჯრედებისთვის თქვენს სხეულში. უნდა გავიდეს 48 საათი, რათა ორგანიზმი გაიწმინდოს მედიკამენტებისგან. საბოლოოდ, პერსონალიზებული CAR T-უჯრედები ინტრავენურად შეჰყავთ 30 წუთის განმავლობაში.

რამდენი ხანი სჭირდება გამოჯანმრთელებას CAR T-უჯრედების თერაპიის შემდეგ?

CAR-T უჯრედების თერაპია არის დაახლოებით 2-კვირიანი მკურნალობა, რომელიც მოიცავს CAR T-უჯრედების ლიმფოშეწოვას და შეყვანას. პროცედურის შემდეგ, ჩვენს ექიმებს შეუძლიათ მართონ გვერდითი ეფექტები, როგორიცაა ციტოკინის გამოთავისუფლების სინდრომი, ნეიროტოქსიკურობა ან ინფექციები. დრო, უჯრედების შეყვანიდან გამოწერამდე, ჩვეულებრივ, 1 თვეზე ნაკლებია.

CAR T-უჯრედების თერაპიის შემდეგ, დაგჭირდებათ IVIG (იმუნოგლობულინის) მკურნალობა 1 წლამდე. დაითვლება CAR T-უჯრედების რაოდენობა, შემოწმდება მზაკვრული დაავადების ალბათობა და B-ლიმფოციტების რაოდენობა გაანალიზდება ყოველთვიური ინტერვალით. თუ ამ სამი შემდგომი პარამეტრიდან ერთ-ერთზე უარყოფითი შედეგი მიიღება, თქვენი მკურნალობა დასრულდება ალოგენური ღეროვანი უჯრედების გადანერგვით.

როგორია CAR T-უჯრედების კიბოს მკურნალობის წარმატების მაჩვენებელი?

საერთაშორისო კვლევებმა აჩვენა, რომ საერთო პასუხი შეიძლება იყოს >90% მწვავე ლიმფობლასტური ლეიკემიის მქონე პაციენტებში და >80% არა-ჰოჯკინის ლიმფომის მქონე პაციენტებში. ეს მაჩვენებლები შედარებულია ჩვენს მონაცემებთან. დღეისათვის, CAR T-უჯრედების თერაპია ყველაზე ეფექტური ვარიანტია ALL და NHL-ის მქონე პაციენტებისთვის,რომლებიც რეზისტენტულია მეორე რიგის თერაპიის მიმართ. CAR-T იმუნოთერაპია ამ პაციენტებს სრული განკურნების შესაძლებლობას აძლევს.